Bir valinin gözünden Erzincan Valisi Ali Kemali'nin "Erzincan" kitabı, özellikle bölge aşiretlerinin nüfustan, mal varfıkları, yerleşim alanlar, sosyo-ekonomik durumları ve devletle ilişkileri konusunda, araştırmacıları ve ilgililerin başvuracağı birkaç çalışmadan biri. Ermeni sorununa ilişkin birçok tarihi olaya ve bilgiye de bu kitaptan ulaşabilir.
Ali Kemali, Kürt ve Ermeni sorunlarına bir devlet görevlisinin penceresinden, valilik makamından yaklaşıyor.
"Cumhuriyetin Gözüyle Kürt Meselesi" başlığıyla bugüne kadar 7 kitabı okura sunar KAYNAK YAYINLARI, bu kez de "Erzincan"] dizinin 8. kitabı olarak "Erzincan Valisi'nin Kürt Raporu (1931)" alt başlığıyla yayımladı. İlk basımı 1932 yılında yapılan "Erzincan"; harita, tablo, fotoğraf ve istatistik bakımından oldukça zengin. Eserini yazarken karşılaştığı güçlükleri "Bir yerin tarihini yazmak onu fethetmekten müşküldür" sözleriyle özetleyen Ali Kemali şöyle teselli bulmaktadır:
"Ben bu yolda ilk adımı attım. Vatanın bundan sonra yetişecek güzideleri, bu izi takip eder ve bu eseri tamamlarlarsa, ruhum, toprak altında artık beyazlaşmış kemiklerimin iftiharla titreyip birbirine çarptığını duyacaktır. Bu da benim için büyük ve kâfi bir mükâfattır"
Kitaptan bazı konu başlıklar şöyle:
Sümer-Akadlara Başlayan Erzincan Tarihi
islam uygarlığı devri, Selçuklular, Osmanlılar
Ermeni olaylan, Rus idaresi
Meşrutiyet öncesi ve sonrası
Kürt tarihi, Kürt kültürü, Kürt isyanları ve Dersim harekâtı
Aşiretler; nüfusları, mal varlıkları, yerleşim alanlan, sosyo-ekonomik durumları ve devletle ilişkileri
Haritalar, istatistikler
Bin yıllık zelzeleler, bin yıllık kitabeler
Gelenekleri ve kültürü
Refahiye, Kemah, Pülümür, Cencire, Kiğı
ilçe ilçe 1930'lardaki Erzincan.
-------------------------------------------------------------